Modernizm nazywany też funkcjonalizmem rozwijał się w Polsce w dwóch fazach, które rozdzieliła II wojna światowa. Jego założenia były odpowiedzią na rosnące potrzeby mieszkańców budynków. Jako styl w architekturze miał zapewnić każdemu odpowiednią ilość przestrzeni oraz dostęp do słońca. Przed wojną budownictwo tego typu było charakterystyczne dla elitarnej zabudowy willowej lub budynków użyteczności publicznej. Równocześnie jednak przed 1939 w Warszawie powstało kilka osiedli mieszkaniowych stworzonych właśnie w tym stylu.
Polski modernizm – jego założenia i najważniejsi przedstawiciele
Modernizm w architekturze to styl ponadczasowy. Do jego najważniejszych cech należy odejście od wszelkich stylistyk historycznych czy ozdobników. Budynek stworzony w duchu modernizmu miał być przede wszystkim funkcjonalny i praktyczny oraz maksymalnie wykorzystywać zastane warunki terenowe czy materialne. Nie oznacza to oczywiście, że modernizm to styl surowy i pozbawiony wszelkich walorów estetycznych. Dla polskiego modernizmu charakterystyczne jest łączenie w jego ramach rozwiązań praktycznych i na przykład sztuki ludowej w formie estetycznych płaskorzeźb. Dla architektów modernistycznych o pięknie budynku decydowała głównie jego funkcjonalność. W czasie pracy nad projektami kierowali się maksymą “mniej znaczy więcej”
Do najwybitniejszych architektów polskiego modernizmu należy Czesław Przybylski. Urodził się w Warszawie w 1880 roku. Przez lata pracy tworzył projekty w różnych nurtach, jednak w związku z rosnącą popularnością funkcjonalizmu zainteresował się tym stylem architektonicznym. Przybylski wzbogacił nurt poddając go najpierw krytyce. Tworząc swoje zasady projektowania zwracał uwagę na funkcję estetyczną i urok eklektycznej zabudowy. Hołdował też zasadzie, że forma ma wynikać z funkcji budynku. Może właśnie dlatego udało mu się stworzyć tak znane projekty budynków użytkowych jak Gmach Teatru Polskiego w Warszawie czy pasaż handlowy – Galeria Luxenburga, do którego należał stołeczny Grand Hotel.
Kolejnym architektem, o którym trzeba wspomnieć omawiając polski modernizm jest Juliusz Żórawski. Był on również teoretykiem projektowania budynków i stworzył własne tezy dotyczące nowoczesnej zabudowy. Najważniejsza jest w nich prostota i wygoda mieszkańców lub użytkowników danego gmachu. Głosił, że projekt jest gotowy, gdy nie można dokonać w nim już żadnych modernizacji, które podniosłyby komfort życia lub przebywania w jego wnętrzu. Do jego najważniejszych realizacji należy “Szklany dom” czyli siedziba Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, który mieści się na ulicy Mickiewicza w Warszawie.
Omawiając modernizm w Polsce nie warto jednak ograniczać się tylko do stolicy. Wrocławski Trzonolinowiec, czyli przykład funkcjonalnej zabudowy wielorodzinnej, do dziś jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków w mieście. Co ciekawe, był on budowany od góry na specjalnych linach mocujących i dziś sprawia wrażenie budowli, która unosi się nad ziemią, a wszystko to przez specyficzne ukształtowanie terenu, na jakim powstał. Za polskie miasto modernizmu uznawana jest też Łódź. Tamtejszy Sąd Okręgowy jest doskonałym przykładem funkcjonalizmu w polskiej architekturze. Ze względu na historię miasta, to właśnie w Łodzi możemy dziś podziwiać całe osiedla stworzone właśnie w duchu modernizmu.
