Barbakan to murowana, średniowieczna budowla militarna, istotny element fortyfikacji miejskich. Zazwyczaj budowany był na rzucie koła lub wieloboku.
Barbakany najpopularniejsze był w średniowieczu
Barbakan, nazywany również rondlem, budowany był przed bramą miasta lub zamku. Taki typ budowli rozwinął się z przedbramia, warownej przybudówki, którą umieszczano na przedpolu wejścia.
Barbakan budowany był zazwyczaj w formie sferycznej baszty. Jego częścią była również tzw. szyją, stanowiącą osłonięty ciąg komunikacyjny, który łączył wysuniętą przed murami budowlę z bramą. W niektórych fortyfikacja łącznik między bramą a barbakanem stanowił most.
Celem budowy barbakanu była ochrona wejścia do osady. Pełnił również funkcje podobne do wież obronnych, dając możliwość ochrony twierdzy poprzez ostrzał z wielu stron. Dodatkowo w barbakanie zbierano żołnierzy, którzy z oddalonej od bramy wejściowej budowli mogli zaatakować przeciwnika, bez obaw o wdarcie się wroga na teren miasta lub zamku.
Barbakan najczęściej stanowił element średniowiecznych fortyfikacji. Z upływem czasu i rozpowszechnieniem innego typu broni tego typu budowle wznoszono coraz rzadziej. Mimo to nowe barbakany powstawały również w XVI wieku. Kolejną po barbakanie formą umocnienia bramy był natomiast rawelin.
Barbakany w Polsce i na świecie
Obecnie w Europie istnieje niewiele budowli obronnych typu rondel. Najstarszym zachowanym przykładem średniowicznej architektury militarnej jest barbakan we francuskiej twierdzy Carcassonne, który został zbudowany w XIII wieku. W Polsce pierwszym obiekt został wybudowany w Toruniu w 1429 roku, jednak został wysadzony w czasie potopu szwedzkiego. W kraju zachowały się natomiast barbakany m.in. w Siewierzu, Gdańsku, Choszcznie, a także Krakowie. W Warszawie budowlę na bazie pierwotnej konstrukcji odbudowano w 1953 roku.
Krakowski barbakan powstał w XV wieku. To gotycka budowla zakończona galerią, na której znajduje się 7 okrągłych i sześciobocznych wież. Barbakan został zbudowany na planie koła i połączony był z miastem dwoma mostami zwodzonymi. Posiada 3 kondygnacje strzelnicze oraz dwie bramy. Do XIX wieku w miejscu jednej z nich znajdowała się wieża.
