Browar Obywatelski w Tychach to zabytkowy kompleks kilkunastu obiektów poprodukcyjnych z przełomu XIX i XX wieku. Znajduje się między stacją kolejową PKP Tychy Główne a Lasami Kobiórskimi. Jest ogólnodostępnym miejscem chętnie odwiedzanym przez wiele osób ze względu na swoją wartość historyczną, artystyczną oraz liczne atrakcje organizowane na jego terenie. Jaką historię niesie obiekt? Jakie przeszedł przeobrażenia?
Rys historyczny
Browar Obywatelski został wybudowany w latach 1895-1897. Należał do spółki Brieger Aktien Brauerei Gesellschaft. Zakład szybko stał się konkurencją dla znajdującego się w tym samym mieście Browaru Książęcego, będącym wówczas największym browarem w Europie. Produkcja piwa rozpoczęła się w 1898 r., ale już w 1899 r. oba tyskie browary zawarły porozumienie w sprawie jednolitych cen detalicznych. W 1918 r. znalazł się większy konkurent i wykupił 90% akcji Browaru Obywatelskiego. Do roku 1935 zakład rozwijał się, powstała nowa część zabudowań. Natomiast w 1936 r. oba zakłady przeszły w dzierżawę przymusowego zarządcy – księcia von Pless. W roku 1939 r. weszły w skład spółki akcyjnej „Książęce Browary S.A. w Tychach”. Zespół zabudowań dawnego Browaru nie poniósł większych uszkodzeń w czasie II wojny światowej, co pozwoliło szybko wznowić produkcję. W latach 50. obiekt modernizowano oraz rozpoczęto szereg inwestycji w wielkoskalowe formy produkcji. W 1945 zakłady upaństwowiono. Produkcja piwa oficjalnie zakończyła się w roku 1999, a w 2001 r. nienaruszone zabudowania stały się własnością prywatnej firmy i od tej pory są uruchamiane kolejne obiekty do przebudowy oraz adaptacji na nowe funkcje.
Opis obiektu
Browar Obywatelski posiada zabytkową architekturę charakteryzującą się bogatym detalem oraz różnorodnością zastosowanych form. Kompleks jest oparty o dwa zespoły – produkcji piwa i słodu oraz obiekty pomocnicze – rozdzielnie, młotownię, które powstały w późniejszym czasie. Murowany budynek słodowni znajduje się na nieregularnym kształcie i składa się z kilku przystających do siebie prostokątów, posiada rozczłonkowaną czterokondygnacyjną bryłę. W części zachodniej pokrywa go spłaszczony, dwuspadowy dach, a w części wschodniej zobaczyć można spłaszczone, kombinowane dachy, natomiast blisko ryzalitu – trójpołaciowy. Kompleks dawnej zabudowy warzelni to murowany, nieotynkowany budynek zaprojektowany na rzucie prostokąta o rozczłonkowanej bryle, nakrytej dachem kombinowanym o spłaszczonym kształcie połaci. Na uwagę zasługuje tu wieża zwieńczona wysokim dachem czterospadowym. Myjnia beczek, która pełniła kiedyś funkcję smolarni to budynek konstrukcji szkieletowej, ceglany, utworzony na rzucie zbliżonym do kwadratu i pokryty dachem walcowym. Do powstania obiektu wykorzystano głównie cegłę klinkierową, aby przypominał architekturę zamkową. W tym celu zastosowano również wieże i elewacje z ceglanej dekoracji w postaci fryzu arkadowego, krenelażów, czy też lizen.
Atrakcje dla gości
Aktualnie obiekt jest udostępniony do zwiedzenia, znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki. Obok niego przebiegają trasy rowerowe. Na miejscu dawnej warzelni znajduje się obecnie galeria sztuki – Tichauer Art. Gallery, a dawną słodownię z susznią zastępuje park naukowo-technologiczny (kompleks biurowy). Powstała też restauracja z salą eventową. Dla gości została przygotowana ścieżka dydaktyczna, która pozwala poznać historię obiektu oraz oglądać eksponaty takie jak: zdjęcia browarników podczas codziennej pracy, stare butelki, etykiety i inne rzeczy pozostawione na miejscu. Odwiedzający mogą odpoczywać na terenie zielonym oraz smakować lokalnego piwa. Na terenie kompleksu są organizowane koncerty, eventy i wydarzenia kulturalne.
Zdjęcie: Autor – Rafał M. Socha (Azymut)/ Źródło – Wikipedia
