Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku została zbudowania w okresie 1329-1388 na ufortyfikowanym wzgórzu w zastępstwie drewnianej świątyni, która pełniła funkcję katedry. Bazylika WNMP jest typową przedstawicielką gotyckiego kościoła zlokalizowanego przy ul. Katedralnej 8 na Wzgórzu Katedralnym. Powstała jako trójnawowa bezwieżowa hala z prezbiterium, które było wydłużone i prosto zamknięte. Zespół katedralny znajduje się w zestawieniu budowli, które posiadają najwyższe wartości naukowe, historyczne oraz artystyczne w skali globalnej. Papież Paweł VI w 1965 r. obwieścił, iż katedra we Fromborku uzyskała tytuł Bazyliki Mniejszej. W 1994 r. znalazła się także na liście pomników historii. W 1543 r. stała się również miejscem pochówku Mikołaja Kopernika.
Historia Bazyliki
Historia Bazyliki WNMP sięga 1288 r. Początkowo była to drewniana katedra, która pełniła funkcję głównego kościoła diecezjalnego i nabyła tym samym tytuł Ecclesia Warmiensis. Współczesną wersję bazyliki zapoczątkował Henryk Wogenap w 1329 r. Budowla powstała na podwalinach pierwszej świątyni na malowniczym wzgórzu, które było miejscem warownym i znajdowało się w pobliżu zespołu katedralnego, które znano pod nazwą „Castrum Dominae Nostrae”. Budowa katedry była prowadzona od wschodu do zachodu. O samym jej przebiegu niewiele wiadomo. Na przełomie XIV i XV wieku został wzniesiony ogromny obwód warowny oraz zespół towarzyszących budynków. W pierwszej połowie XVI wieku nastąpiło dobudowanie kaplicy św. Jerzego-od 1639 r. odprawiano w niej msze dla Polaków. Następnie w latach 1732-1735 powstała kaplica Zbawiciela, a także północny korytarzyk przyprezbiterialny oraz kruchta zachodnia.
Wnętrze Bazyliki
Wnętrze Bazyliki nawiązuje do stylu gotyckiego. To trójnawowa budowla o długości 97 metrów oraz szerokości od 12 metrów – począwszy od prezbiterium do 22 metrów, gdzie zlokalizowany jest główny korpus. Jej wysokość od posadzki do sklepienia wynosi prawie 17 metrów. Została wybudowana z cegły, ze zróżnicowanym układem – polskim i wendyjskim. We wnętrzu znajdują się trzy nawy i ośmioprzęsłowa hala z wydłużonym pięcioprzęsłowym prezbiterium, którą zamyka prosta ściana. Do wnętrza korpusu zostały wbudowane cztery wieże, które smukłymi ośmiobokami pod gzymsem przenikają przez dach. Na wyposażenie wnętrza i sąsiedztwa katedry składają się głównie:
- ołtarze
- kaplice
- epitafia
- organy
W samej bazylice znajduje się szesnaście ołtarzy bocznych z XVII w., które są przyozdobione cennymi obrazami. Niektóre elementy ołtarza głównego są wykonane z różowego i czarnego marmuru, które zostały zaprojektowanie przez Franciszka Placidiego. W centralnym punkcie ołtarza usytuowane są obrazy Wniebowzięcia Marii Panny oraz Męczeństwo św. Andrzeja. Ważnymi elementami Katedry są także epitafia m.in. malowane epitafium kanonika Bartłomieja Boreschowa z 1426 czy epitafium Mikołaja Kopernika z 1735 r.