Pałac Branickich to budynek o ciekawej historii i architekturze. Powstał w XVI wieku jako zamek obronny, pod pod koniec XVII wieku przekształcony się w pałac w barokowym stylu. Po zniszczeniach wojennych odbudowany zgodnie z barkowymi założeniami. Nazywany jest Wersalem Północy lub Podlasia.
Zespół pałacowo-parkowy Branickich
Pałac wchodzi w skład zespołu pałacowo-parkowego. Oprócz barokowej budowli zespół zawiera ogród dolny i górny, wykonane kolejno w stylu angielskim i francuskim. Francuska część, zaplanowana na rzucie czworoboku, z licznymi klombami i fontannami, leży bezpośrednio przy pałacu.
Zdobna część angielska, czyli ogród dolny, urozmaicona jest natomiast licznymi pawilonami, altankami, a także posągami, tematycznie nawiązującymi do mitologicznych bóstw.
W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzą również pałacowe dziedzińce (avant cour i cour d’honneur), arsenał z oficyną i Pawilon z Orłem. Na wejściu do zespołu wzrok przykuwa Brama wielka, inspirowana łukiem triumfalnym, bogato zdobiona między innymi herbem rodu Branickich (czyli złotym Gryfem).
Herbami Branickich ozdobiono również mury samego pałacu.
Sam budynek pałacu znajduje się we wschodniej części założenia pałacowo-parkowego.
Pałac Branickich – architektura
Z racji swojej lokalizacji pałac Branickich nazywany jest białostockim, a także Wersalem Podlasia Wersalem Północy.
Podczas przebudowy w XVII wieku główną inspiracją dla architektów była XVII-wieczna architektura pałacowej Francji.
Barokowe założenia widoczne są w bryle budynku do dziś.
W XIX wieku zmieniono jednak rokokowy wystrój pierwszego piętra głównego korpusu. Do barokowych założeń powrócono jednak po wojnie.
Pałac powstał na rzucie odwróconej litery U. Korpus główny na planie prostokąta łączy się ze skrzydłami bocznymi kolumnowymi galeriami. Część główna składa się z trzech kondygnacji, boczne skrzydła są natomiast jednokondygnacyjne. Na bryłę obiektu składają się również dwukondygnacyjne oficyny. Powoduje to brak jednorodności i rozczłonkowanie budynku.
Wejście znajdujące się na elewacji ogrodowej zwiastuje kolumnowy portyk z balkonem. Na uwagę zasługują również ryzality znajdujące się w części ogrodowej i frontowej. Elewacja główna zakończona jest trójkątnym frontonem. Całość zamyka rzeźba Atlasa dźwigającego glob ziemski.
W piano nobile znajdują się portfenetr, wysokie okna. Elewacja dolnej kondygnacji jest natomiast boniowana. Dach pałacu jest czterospadowy,
Pałac Branickich – trochę historii
Samo zdobienie elewacji pałacu jest symetryczne i osiowe, a przy tym bogato zdobione – rzeźbami, balustradami oraz pilastrami.
Mniej zdobne są obecnie natomiast wnętrza pałacu. Pałac przed II wojną służył m.in. za szpital, w trakcie działań wojennych został z kolei zniszczony. Odbudowę budynku zakończono w latach 60. XX wieku.
W pałacu Branickich znajdują się Aula Wielka i Kaplica, Sień Wielka z klatką schodową, Apartamenty Izabeli Branickiej, Pokoje Złote, jadalnia i gabinet. Prawe skrzydło pałacu zajmuje obecnie Muzeum Historii Medycyny i Farmacji.
